تاریخچه حصیربافی
یکی از قدیمی‌ترین مصنوعات ساخت بشر حصیر است. حصیربافی بافت رشته‌های حاصل از الیاف گیاهی است. نمونه‌های اندک به دست آمده در بین‌النهرین و آفریقا نشان می‌دهد صاحبان این تمدن‌ها از نی و گیاهان روییده شده در باتلاق‌های سفلای بین‌النهرین به منظور بافت زیرانداز حصیری استفاده می‌کردند. البته با توجه به تحقیقات تاریخی انجام شده کاربرد این بافته‌ی طبیعی چیزی بیشتر از یک زیرانداز ساده بوده است.
حصیربافی در ایران
ایران در کنار کشورهایی مانند ژاپن ، کره و مکزیک یکی از شانزده کشور تولیدکننده‌ی حصیر به شمار می‌رود. پیشینه‌ی تاریخی این تولیدات در ایران نشان می‌دهد، استفاده‌ی ایرانیان قدیم از حصیر منحصر به زیرانداز نبوده و در ساخت ظروف نیز از حصیر استفاده می‌کردند. امروزه نیز ظروف حصیری بر خلاف کاربری اصلی حصیر یعنی زیراندازها، با اقبال بیشتری بین علاقه‌مندان صنایع دستی مواجه شده است.
روش تولید حصیر و مواد اولیه‌ی آن در مناطق مختلف ایران متفاوت است. در واقع تفاوت در موارد اولیه‌ی مورد نیاز حصیربافی که از تفاوت‌های اقلیمی ناشی می‌شود بر روش‌های تولید نیز تاثیرگذار بوده است. در کنار تفاوت‌های موجود در تولید حصیر در کشور، فصل مشترک تمامی این روش‌ها همان بافت متشکل از تار و پود است. بافتی که در ظروف حصیری، کلیه‌ی مراحل آن به کمک ابزار بسیار ساده با دست و در قالب بافت‌های مشبک و مارپیچ انجام می‌شود. در تولید زیرانداز حصیری در برخی مناطق از دستگاه ساده‌ی حصیربافی و در برخی مناطق هم از همان بافت دستی استفاده می‌شود.
در ایران حصیربافی در بسیاری از مناطق وجود دارد، ولی نوار شمالی کشور (سواحل دریای خزر) و نوار جنوبی کشور (از خوزستان تا سیستان) مراکز عمده‌ی تولید محصولات حصیری هستند.
ابزار حصیربافی
همان‌طور که اشاره شد، حصیربافی به دو روش انجام می‌شود؛ بافت دستی و بافت با دستگاه. در بافت دستی حصیر از ابزار ساده‌ی برش نظیر داس، قیچی و چاقو، ابزار ساده‌ی سوراخ‌کاری نظیر درفش و ابزار ساده‌ی دوخت نظیر سوزن استفاده می‌شود.
بافت با دستگاه
دستگاه حصیربافی بسیار شبیه به دار قالی‌بافی است و عمده تفاوتش محل قرارگیری آن است. این دستگاه را روی زمین پیاده می‌کنند به این نحو که چهار چوب به‌عنوان ستون و به حالت عمود بر زمین در چهار گوشه‌ی یک مستطیل فرضی فرو کرده سپس در دو عرض این مستطیل چوب‌هایی را قرار می‌دهند و به وسیله‌ی ستونهای دو طرف مهارش می‌کنند و چوب فوقانی که بالای کار قرار دارد سرکار و به چوب تحتانی که پایین کار قرار دارد و حصیربافی از این سمت شروع می‌شود، پتبند می‌گویند. در این روش با ریسیدن الیاف طبیعی، نخ حصیری تولید می‌کنند و مانند قالی‌بافی پس از چله‌کشی شروع به بافت کرده و پس از بافت هر ردیف شانه می‌زنند.
ابزاری که در کنار این دستگاه به کار می‌روند عبارت‌اند از:
- لوتو؛ وسیله‌ای برای تابیدن نخ
- دوک؛ وسیله‌ای برای ریسیدن نخ
- عاجله؛ وسیله‌ای برای قرار دادن نخ‌های تابیده به صورت دولا روی هم به منظور ریسیدن مجدد
- پلار؛ شانه‌ی حصیربافی، تخته چوبی با تعدادی سوراخ برای عبور دادن تارها
- کتل؛ چهارپایه‌ی بافنده برای نشستن در هنگام بافت
گیاهان مورد استفاده در مناطق شمالی
در مناطق شمالی از کلوش (ساقه‌ی برنج) و ساقه‌ی نی‌های مردابی برای حصیربافی استفاده می‌کنند. همچنین با توجه به حجم قابل ملاحظه‌ی تولیدات حصیری در این مناطق برخی از گیاهان ویژه‌ی حصیربافی را در مزارع پرورش می‌دهند. برخی از این گیاهان عبارت اند از:
سوف: یکی از انواع نی‌هایی است که به صورت وحشی در مرداب‌ها می‌روید و نی‌های سوزنی توپری دارد. این نی‌ها را بعد از برش به صورت دسته‌ای در معرض آفتاب قرار داده تا خشک شود و رنگ مناسبی پیدا کند. از این نی‌ها در بافت زیرانداز با دستگاه به‌عنوان پود استفاده می‌شود.
کنف: گیاهی است که برای حصیربافی کشت می‌شود. وقتی ساقه و برگش زرد و تخم آن سیاه شود، گیاه آماده‌ی برداشت است. یکی دو روز گیاه برداشت شده را در خشکی نگهداری می‌کنند تا پلاس بخورد (پژمرده شود)، سپس مدتی در آب برکه یا مرداب نگهداری می‌شود تا پوستش آماده‌ی کندن شود. در آخر، گیاهان پوست کنده شده آویزان می‌شوند تا کاملا خشک و قابل استفاده شوند. از این الیاف در بافت زیرانداز با دستگاه به عنوان تار استفاده می‌شود.
لی یا گالی: یکی از انواع نی‌هایی است که به صورت وحشی در کنار مرداب‌ها می‌روید و از آن در تولید مصنوعات حصیری غیر از زیرانداز استنفاده می‌شود.
انواع محصولات حصیری رایج :
امروزه از حصیر محصولات متنوعی همچون سبد نان، زنبيل (ساک خريد)، سبد ميوه، زيرانداز،لوازم تزیینی ، لوازم آشپزخانه و … ساخته می شود که نمونه هایی از آنها در این فروشگاه عرضه می گردد.
شما هم میتوانید در مورد این کالا نظر بدهید.
برای ثبت نظر، از طریق دکمه زیر اقدام نمایید. اگر این محصول را قبلا از رامسرشاپ خریده باشید، نظر شما به عنوان مالک محصول ثبت خواهد شد.
افزودن دیدگاه جدیدهنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.