تاریخچه چای ایران و جهان

تاریخچه چای در جهان

در باب تاریخچه چای ایران و جهان استناد می کنیم به روایت وبسایت تاریخ ما : «در کتاب های مربوط به تاریخ چای گفته می شود نخستین زمان استفاده از چای به عصر دومین امپراتور اساطیر چین که بین ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ پیش از میلاد سلطنت می کرده، بر می گردد. آن گونه که در اسطوره ها روایت شده، این امپراتور به عنوان فردی اصلاحگر و آبادگر شناخته می شود. او به مردم چین یاد داد برای پرهیز از بسیاری بیماری ها، آب را پیش از نوشیدن بجوشانند.

یک روز که این امپراتور برای شکار به طبیعت رفته بود، در آب در حال جوش او برگی افتاد که آن را به نوشیدنی گوارایی تبدیل کرد. بعدها آن نوشیدنی چای نام گرفت. فارغ از این که صحت این داستان چقدر است، در مورد این که چین خاستگاه چای بوده، تردیدی نیست. نخستین متنی که در آن مفهوم چای دیده می شود نیز متنی چینی، مربوط به حدود سال ۳۲۵ میلادی است.

چای قبل از میلاد مسیح!!!!!

علاوه بر این، متونی از حدود سال ۴۰۰ میلادی به دست آمده اند که نشان می دهند در آن زمان چای به عنوان یک گیاه دارویی شناخته می شده است. در اواخر قرن پنجم میلادی نیز برای اولین بار اثراتی از استفاده از چای در ترکستان دیده می شود. این امر نشان از آن دارد که ارتباطی قدیمی میان مردم سزمین ایران و چای وجود داشته است.

در اواخر قرن ششم میلادی، برای نخستین بار راهبان بودایی ژاپنی که در چین درس می خواندند، برگ چای را به کشور خود بردند که با استقبال زیاد ژاپنی ها همراه شد. سپس در حدود ابتدای قرن نهم میلادی، یک راهب ژاپنی برای نخستین بار بذر چای را به ژاپن برد. در کل این مدت، چای به عنوان یک نوشیدنی اشرافی و درباری شناخته می شد.

در اواخر قرن دهم، به دلیل استفاده زیاد مردم از چای، هنر مربوط به آن به وجود آمد و ظرف هایی مانند قوری و فنجان ساخته شدند. در ابتدای قرن چهاردهم میلادی نیز امپراتوری در چین روی کار آمد که خیلی به چای علاقه داشت. به همین دلیل در این زمان، جشنواره های چای خوری، چای دم کنی و مواردی مشابه برگزار شدند. این در حالی است که پس از ورود مغول ها به چین، آداب درباری نوشیدن چای برانداخته شد و در پی آن، این سنت کم کم به امری مردمی و عمومی تبدیل شد».

نحوه ورود چای به ایران

این وبسایت در ادامه بیان میدارد که چای از شمال و توسط روسها وارد ایران شده است: «در سال ۱۶۱۶، سفیر چین در سفر خود به روسیه برای نشان دادن علاقه مردم کشورش، یک دست چای خوری به تزار هدیه داد ولی از آن جا که روس ها نمی دانستند با این ظروف چه باید بکنند، آن را پس فرستادند. بیش از یک قرن بعد، در سال ۱۷۲۵ خط تجاربتی بین روسیه و چین برای انتقال چای کشیده شد. انتقال چای در این مسیر طولانی طی شانزده ماه به وسیله شتر انجام می شد. بدین ترتیب روس ها نیز کم کم سنت نوشیدن چای را به شیوه خاص خود شکل دادند.

این سنت از شمال وارد ایران شد و در کنار سنت انگلیسی که از جنوب و عثمانی وارد می شد، قرار گرفت. روس ها چای را همراه قند، با نعلبکی و با جرعه های بزرگ می خوردند و انگلیسی ها در فنجان شکر می ریختند و بعد آن را با جرعه های کوچک می خوردند. درواقع این دو سنت که هنوز هم در ایران باقی مانده اند، از مردان روسی و از زنان اشرافی انگلیسی وارد شده اند. از سوی دیگر، یکی از نخستین کشورهای خاورمیانه که کشت چای را آغاز کرد، ایران بود. مجموعه کشت چای از اواخر قرن نوزدهم در کشور، تبدیل به یک صنعت شد. درواقع چای پیش ازاین این که در کشورمان کشت شود، به واسطه بازرگانان و تجار، به ایران آمده و به خوبی رواج یافته بود.»

شروع کشت چای در ایران

در واقع قبل از کشت چای در ایران مردم کم و بیش با چای آشنا بودند. نخستین کسی که کشت چای را در ایران رواج داد و به همین دلیل “ پدر چای ایران ” خوانده می‌شود، شاهزاده آقا محمدخان قاجار قوانلو کاشف‌السلطنه و مشهور به چایکار، دیپلمات، اصلاحگر، نویسنده، مشروطه خواه دوره قاجار و پهلوی بود. وی در سال 1274 هجری شمسی به عنوان دیپلمات ایران به هند اعزام و در مدتی که در هند اقامت داشت با کشت چای آشنا شد. در بازگشت به ایران چند بوته چای با خود آورد و در لاهیجان کاشت.

سیر تکامل صنعت چای ایران

اولین باغهای چای در لاهیجان و تنکابن تاسیس شدند. سپس در سراسر شهرهای لاهیجان،لنگرود،رودسر،رامسر و تنکابن تا چالوس گسترش پیدا کردند. در سال 1319 شمسی بالغ بر 600 هکتار باغ چای در شمال کشور وجود داشت.
در سال 1337 سازمان چای کشور تاسیس شد.
سالهای دهه هفتاد اوج رونق صنعت چای کشور بود. در آن دوران حدود 32 هزار هکتار باغ چای و 45 هزار خانوار چایکار در شمال کشور داشتیم. اما با بی مهری های وارده به این صنعت اکنون سطح زیرکشت کمتر از 20 هزار هکتار رسیده است. بالطبع تعداد خانوار مشغول نیز به کمتر از 25 هزار خانوار رسیده است. عدم حمایت دولت و واردات بی رویه چای های خارجی مهمترین عوامل تضعیف صنعت چای داخلی بودند.
اولین کارخانه چایسازی هم در لاهیجان و توسط کاشف السلطنه تاسیس شد.
اکنون بالغ بر 150 کارخانه چایسازی در منطقه فعالیت دارند. در سال 98 بنا بر اعلام رییس سازمان چای کشور 124 هزار تن برگ سبز چای از کشاورزان خریداری شد. حاصل فرآوری آن،حدود 25 هزار تن چای خشک می باشد که بیش از 20 درصد مصرف داخلی را تامین می کند.

چای ایرانی تنها چای در جهان می باشد که به دلیل اقلیم خاص آن نیاز به سمپاشی ندارد. حدود 20درصد باغات چای در دشت و جلگه ها و 80 درصد در دامنه ها و زمین های شیب دار واقع شده اند. برداشت چای به شیوه دستی و نیمه مکانیزه و با موتورآلات کشاورزی رایج انجام میشود. هنوز کمباین برداشت چای در کشور وارد نشده است.

جهت مطالعه در خصوص نحوه دم کردن و مصرف چای و آشنایی با خواص چای اینجا کلیک کنید.